Kefalette Eşin Rızası: Hukuki Bir İnceleme
Kefalet, bir kişinin başka birinin borcunu ödememesi durumunda, bu borcu ödemeyi taahhüt etmesidir. Kefalet sözleşmeleri, alacaklılar için önemli bir güvence teşkil ederken, kefiller için de ciddi mali riskler içerir. Bu nedenle, Türk Borçlar Kanunu (TBK) kefalet sözleşmelerine özel hükümler getirmiştir. Bu makalede, özellikle evli kişilerin kefil olmasında eş rızasının önemini ve hukuki boyutlarını inceleyeceğiz.
Kefaletin Tanımı ve Önemi
Kefalet, TBK m. 581 vd. maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre kefalet sözleşmesi, kefilin alacaklıya karşı, borçlunun borcunu ifa etmemesinin sonuçlarından kişisel olarak sorumlu olmayı üstlendiği sözleşmedir. Kefalet, asıl borca feri (bağımlı) bir borçtur. Yani, asıl borç sona erdiğinde kefalet de kendiliğinden sona erer.
TBK m. 584: Eşin Rızası Şartı
TBK'nın 584. maddesi, evli kişilerin kefil olabilmesi için eşlerinin rızasını aramaktadır. Bu madde şu şekildedir:
"Eşlerden biri mahkemece verilmiş bir ayrılık kararı olmadıkça veya yasal olarak ayrı yaşama hakkı doğmadıkça, ancak diğerinin yazılı rızasıyla kefil olabilir; bu rızanın sözleşmenin kurulmasından önce ya da en geç kurulması anında verilmiş olması şarttır."
Bu hüküm, kefaletin aile birliğini ve eşlerin ekonomik çıkarlarını koruma amacını taşır. Zira, bir eşin kefaleti, tüm ailenin mali durumunu etkileyebilecek ciddi sonuçlar doğurabilir.
Eş Rızasının Şartları:
- Evlilik Birliğinin Devam Ediyor Olması: Eş rızası şartı, evlilik birliği devam ettiği sürece geçerlidir. Mahkemece verilmiş bir ayrılık kararı varsa veya yasal olarak ayrı yaşama hakkı doğmuşsa (örneğin, eşler arasında fiili ayrılık varsa ve bu durum ispat edilebiliyorsa), eş rızası aranmaz.
- Yazılı Rıza: Eş rızasının yazılı olması şarttır. Sözlü rıza geçerli değildir. Rızanın, kefalet sözleşmesinin kurulmasından önce veya en geç kurulması anında verilmiş olması gerekir. Sonradan verilen rıza, kefaleti geçerli hale getirmez.
- Rızanın Kapsamı: Rıza, belirli bir kefalet sözleşmesi için verilmelidir. Genel bir rıza (örneğin, "eşim her türlü borca kefil olabilir" şeklinde bir rıza) geçerli değildir.
Eş Rızasının Yokluğunun Sonuçları:
Eş rızası olmadan yapılan kefalet sözleşmesi geçersizdir. Bu durumda, alacaklı kefile başvuramaz. Ancak, aşağıdaki durumlarda eş rızası aranmaz:
- Ticari İşletme Sahibi Eşin Kefaleti: Eğer kefil olan eş, bir ticari işletme sahibi ise ve kefalet işletmesiyle ilgili bir borç için verilmişse, eş rızası aranmaz. Bu durum, ticari hayatın gerekliliklerinden kaynaklanmaktadır.
- Eşin Kendi Borcu İçin Kefaleti: Bir eşin kendi borcu için kefil olması durumunda (örneğin, aldığı krediye kefil olması), eş rızası aranmaz. Zira, burada zaten borçlu olan eşin kendisidir.
Yargıtay Kararları ve Uygulama:
Yargıtay, eş rızası konusunda oldukça hassas davranmakta ve aile birliğinin korunması ilkesini ön planda tutmaktadır. Yargıtay kararlarında, rızanın açık ve net olması, baskı altında verilmemiş olması ve belirli bir kefalet sözleşmesini kapsaması gerektiği vurgulanmaktadır.
Örnek Durumlar:
- Evli bir kişi, eşinin yazılı rızası olmadan arkadaşının borcuna kefil olursa, bu kefalet sözleşmesi geçersizdir.
- Evli bir kişi, sahibi olduğu şirketin borcuna kefil olursa, eş rızası aranmaz.
- Evli bir kişi, kendi aldığı konut kredisine kefil olursa, eş rızası aranmaz.
Kefalet Sözleşmesi Yapmadan Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler:
Kefalet sözleşmesi yapmadan önce aşağıdaki hususlara dikkat etmek önemlidir:
- Kefalet sözleşmesinin içeriğini dikkatlice okuyun ve anlamadığınız noktaları sorun.
- Kefaletinizin kapsamını (miktarı, süresi vb.) net bir şekilde belirleyin.
- Kefil olacağınız kişinin mali durumunu ve borcunu ödeme kapasitesini araştırın.
- Evli iseniz, eşinizin yazılı rızasını almayı unutmayın.
Sonuç:
Kefalette eş rızası, aile birliğinin ve eşlerin ekonomik çıkarlarının korunması açısından önemli bir güvencedir. TBK m. 584 hükmü, bu güvenceyi yasal bir zemine oturtmuştur. Kefalet sözleşmesi yapmadan önce bu hükmün ve ilgili Yargıtay kararlarının dikkatlice incelenmesi, olası hukuki sorunların önüne geçilmesi açısından büyük önem taşır. Profesyonel hizmet almak için bizimle iletişime geccebilirsiniz.
