Mirasta Saklı Pay: Mirasçıların Korunan Hakkı (2025 Güncel)
Miras hukuku, bir kişinin ölümüyle birlikte malvarlığının (tereke) yasal mirasçıları arasında nasıl paylaştırılacağını düzenler. Bu paylaşımda, bazı mirasçıların kanun tarafından korunan asgari bir payı vardır. İşte bu asgari paya "saklı pay" denir. Bu makalede, Türk Medeni Kanunu (TMK) hükümleri doğrultusunda saklı pay kavramı, saklı paylı mirasçılar, saklı pay oranları, saklı payın ihlali ve tenkis davası gibi konular detaylı bir şekilde ele alınacaktır.
Saklı Pay Nedir?
Saklı pay, miras bırakanın (muris) miras üzerinde serbestçe tasarruf edemediği, kanunen belirli mirasçılar için ayrılmış olan asgari miras payıdır. Muris, terekesinin saklı paylar dışında kalan kısmında dilediği gibi tasarrufta bulunabilir (örneğin, vasiyetname düzenleyerek). Ancak, saklı payları ihlal eden tasarruflar, saklı paylı mirasçılar tarafından dava yoluyla iptal edilebilir.
Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir?
TMK'ya göre saklı paylı mirasçılar şunlardır:
- Altsoy (Çocuklar, Torunlar): Miras bırakanın çocukları, torunları ve onların altsoyları saklı paylı mirasçıdır.
- Anne ve Baba: Miras bırakanın anne ve babası da saklı paylı mirasçıdır.
- Eş: Miras bırakanın sağ kalan eşi de saklı paylı mirasçıdır.
Kardeşler saklı paylı mirasçı değildir. 2007 yılında yapılan kanun değişikliği ile kardeşlerin saklı pay hakkı kaldırılmıştır.
Saklı Pay Oranları:
Saklı pay oranları, mirasçının miras bırakanla olan yakınlık derecesine ve diğer mirasçıların varlığına göre değişiklik gösterir.
- Altsoy (Çocuklar, Torunlar): Yasal miras paylarının yarısı saklı paydır. Örneğin, miras bırakanın iki çocuğu varsa ve yasal miras payları 1/2 ise, her bir çocuğun saklı payı 1/4'tür.
- Anne ve Baba: Yasal miras paylarının dörtte biri saklı paydır. Örneğin, miras bırakanın eşi ve anne babası varsa, anne babanın yasal miras payı 1/4 ise, her birinin saklı payı 1/16'dır.
- Eş: Eşin saklı pay oranı, miras bırakanın kimlerle birlikte mirasçı olduğuna göre değişir:
- Altsoy ile birlikte mirasçı ise: Yasal miras payının tamamı saklı paydır.
- Anne ve baba ile birlikte mirasçı ise: Yasal miras payının tamamı saklı paydır.
- Tek başına mirasçı ise: Yasal miras payının dörtte üçü saklı paydır.
Saklı Payın Hesaplanması:
Saklı payın hesaplanması için öncelikle terekenin net değeri belirlenir. Terekenin net değeri, miras bırakanın aktif malvarlığından borçlarının çıkarılmasıyla bulunur. Daha sonra, her bir saklı paylı mirasçının yasal miras payı ve ardından saklı pay oranı hesaplanır.
Saklı Payın İhlali ve Tenkis Davası:
Eğer miras bırakanın yaptığı tasarruflar (vasiyetname, bağış vb.) saklı payları ihlal ediyorsa, saklı paylı mirasçılar "tenkis davası" açarak saklı paylarının tamamlanmasını talep edebilirler. Tenkis davası, saklı payı ihlal eden tasarrufların iptalini ve saklı pay oranına getirilmesini amaçlar.
Tenkis Davasının Özellikleri:
- Dava Açma Süresi: Tenkis davası, mirasın açılmasından (miras bırakanın ölümünden) itibaren 10 yıl ve vasiyetnamenin açılmasından itibaren 1 yıl içinde açılabilir.
- Davacı: Tenkis davasını, saklı payı ihlal edilen mirasçılar açabilir.
- Davalı: Tenkis davası, saklı payı ihlal eden tasarruftan yararlanan kişilere (vasiyet alacaklısı, bağış yapılan kişi vb.) karşı açılır.
- Davanın Sonucu: Mahkeme, saklı payın ihlal edildiğine karar verirse, ihlali giderecek şekilde tasarrufları tenkis eder (iptal eder veya azaltır).
Örnek:
Miras bırakanın eşi ve iki çocuğu vardır. Terekenin net değeri 600.000 TL'dir. Yasal miras payları eş için 1/4 (150.000 TL), her bir çocuk için 3/8 (225.000 TL)'dir. Saklı pay oranları ise çocuklar için 1/2, eş için (altsoy ile birlikte mirasçı olduğu için) tamamıdır.
- Eşin saklı payı: 150.000 TL
- Her bir çocuğun saklı payı: 225.000 TL / 2 = 112.500 TL
Eğer miras bırakan vasiyetnamesinde terekenin tamamını bir hayır kurumuna bağışlamışsa, eş ve çocuklar tenkis davası açarak saklı paylarını talep edebilirler.
Özetle:
Saklı pay, mirasçıların kanun tarafından korunan asgari miras hakkıdır. Saklı paylı mirasçılar, saklı paylarını ihlal eden tasarruflara karşı tenkis davası açabilirler. Miras hukuku karmaşık bir alan olduğundan, saklı pay konusunda bir ihtilaf ortaya çıktığında bir avukata danışmak önemlidir.
Makale Sahibi : Av.Abdulkadir BELER
